Οι κυβερνο-κίνδυνοι αποτελούν τον κορυφαίο επιχειρησιακό κίνδυνο παγκοσμίως ξεπερνώντας τον Covid-19 και τις κατεστραμμένες αλυσίδες εφοδιασμού, σύμφωνα με το Allianz Risk Barometer 2022. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα πρωταγωνιστούν οι φυσικές καταστροφές ως ο κορυφαίος επιχειρησιακός κίνδυνος.

Οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο αποτελούν τη μεγαλύτερη ανησυχία για τις εταιρείες παγκοσμίως το 2022, σύμφωνα με το Allianz Risk Barometer. Η απειλή επιθέσεων ransomware, παραβιάσεων δεδομένων ή μεγάλων διακοπών λειτουργίας πληροφορικής ανησυχεί τις εταιρείες ακόμη περισσότερο από τη διακοπή της επιχειρησιακής δραστηριότητας και της εφοδιαστικής αλυσίδας, τις φυσικές καταστροφές ή την πανδημία Covid-19, τα οποία είχαν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις εταιρείες, το περασμένο έτος.

Τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο κατατάσσονται στην κορυφή του Allianz Risk Barometer για δεύτερη φορά στην ιστορία της έρευνας (44% των απαντήσεων), η Διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας – Business Interruption στη δεύτερη θέση (42%) και οι Φυσικές καταστροφές στην τρίτη θέση (25%), από την έκτη το 2021. Η Κλιματική αλλαγή ανεβαίνει στην υψηλότερη από ποτέ κατάταξή της στην έκτη θέση (17%, από την ένατη), ενώ το Ξέσπασμα της πανδημίας πέφτει στην τέταρτη θέση (22%).

Η ετήσια έρευνα για τους παγκόσμιους επιχειρησιακούς κινδύνους από την Allianz Global Corporate & Specialty (AGCS) ενσωματώνει τις απόψεις 2.650 εμπειρογνωμόνων σε 89 χώρες και επικράτειες, συμπεριλαμβανομένων CEOs, Risk managers, Brokers και ασφαλιστικών εμπειρογνωμόνων.

«Η “Διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας” θα παραμείνει πιθανότατα το βασικό υποκείμενο θέμα κινδύνου το 2022», συνοψίζει ο διευθύνων σύμβουλος της AGCS, κ. Joachim Mueller. «Για τις περισσότερες εταιρείες, ο μεγαλύτερος φόβος είναι να μην μπορούν να παράγουν τα προϊόντα τους ή να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Το 2021 σημειώθηκαν πρωτοφανή επίπεδα αναταραχής, που προκλήθηκαν από διάφορα εναύσματα. Οι καταστροφικές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, ο αντίκτυπος στην εφοδιαστική αλυσίδα από πολλά καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς και τα προβλήματα στην παραγωγή και τις μεταφορές που σχετίζονται με την πανδημία προκάλεσαν όλεθρο. Αυτή η χρονιά υπόσχεται μόνο μια σταδιακή χαλάρωση της κατάστασης, αν και δεν μπορούν να αποκλειστούν περαιτέρω προβλήματα που σχετίζονται με τον Covid-19. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι των πολλών αιτιών διακοπής των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων, γίνεται όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις εταιρείες».

Ελλάδα: Φυσικές καταστροφές, πανδημία και κυβερνοκίνδυνοι οι κορυφαίοι κίνδυνοι

Οι τρεις  επιχειρησιακοί κίνδυνοι που πρωταγωνιστούν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Allianz Risk Barometer 2022 είναι: οι Φυσικές καταστροφές, που ανέβηκαν στην 1η θέση της κατάταξης με 46% των απαντήσεων, το Ξέσπασμα της πανδημίας, που έπεσε στη 2η θέση με 42%, και οι Κυβερνο-κίνδυνοι, που έπεσαν στην 3η θέση με 38%. Ακολουθούν οι κίνδυνοι Διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας (#4 με 33%) και Εξελίξεις στις αγορές (#5, άνοδος τριών θέσεων με 25%). Στην 6η θέση με 17% συναντάμε τους κινδύνους που περιλαμβάνουν Αλλαγές στη νομοθεσία και τους κανονισμούς, Μακροοικονομικές εξελίξεις και Πυρκαγιά/Έκρηξη (νέα είσοδος στην κατάταξη). Οι δυο τελευταίοι κίνδυνοι που φέτος έπεσαν στην κατάταξη της έρευνας περιλαμβάνουν την Κλιματική αλλαγή (#9 με 13%) και τους Πολιτικούς κινδύνους και τη βία (#10 με 8%).

Το ransomware προκαλεί ανησυχίες στον κυβερνοχώρο

Τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο κατατάσσονται στους τρεις πρώτους κινδύνους στις περισσότερες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα. Ο κύριος μοχλός είναι η πρόσφατη αύξηση των επιθέσεων ransomware, οι οποίες επιβεβαιώνονται ως η κορυφαία απειλή στον κυβερνοχώρο για το επόμενο έτος από τους ερωτηθέντες στην έρευνα (57%). Πρόσφατες επιθέσεις έχουν δείξει ανησυχητικές τάσεις, όπως οι τακτικές «διπλού εκβιασμού» που συνδυάζουν την κρυπτογράφηση συστημάτων με παραβιάσεις δεδομένων, εκμετάλλευση τρωτών σημείων λογισμικού που δυνητικά επηρεάζουν χιλιάδες εταιρείες (για παράδειγμα, Log4J, Kaseya) ή στόχευση φυσικής κρίσιμης υποδομής (ο αγωγός Colonial στις ΗΠΑ). Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο κατατάσσεται επίσης ως η κύρια ανησυχία περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG), με τους ερωτηθέντες να αναγνωρίζουν την ανάγκη να χτίσουν ανθεκτικότητα και πλάνο αντιμετώπισης μελλοντικών διακοπών λειτουργίας ή να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες επιπτώσεις από ρυθμιστικές αρχές, επενδυτές και άλλα εμπλεκόμενα μέρη.

Η επίγνωση των τρωτών σημείων του BI αυξάνεται

Η Διακοπής επιχειρησιακής δραστηριότητας – Business Interruption BI κατατάσσεται ως ο δεύτερος πιο ανησυχητικός κίνδυνος. Σε μια χρονιά που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη αναστάτωση, η έκταση των τρωτών σημείων στις σύγχρονες αλυσίδες εφοδιασμού και τα δίκτυα παραγωγής είναι πιο εμφανής από ποτέ. Σύμφωνα με την έρευνα, η πιο επίφοβη αιτία του BI είναι τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο, αντανακλώντας την αύξηση των επιθέσεων ransomware αλλά και τον αντίκτυπο της αυξανόμενης εξάρτησης των εταιρειών από την ψηφιοποίηση και τη στροφή στην απομακρυσμένη εργασία. Οι φυσικές καταστροφές και η πανδημία είναι τα δύο άλλα σημαντικά ερεθίσματα για το BI κατά την άποψη των ερωτηθέντων.

Τον περασμένο χρόνο, οι αυξήσεις της ζήτησης μετά το lockdown συνδυάστηκαν με διακοπή της παραγωγής και του εφοδιασμού, καθώς το ξέσπασμα του Covid-19 στην Ασία έκλεισε εργοστάσια και προκάλεσε συμφόρηση σε επίπεδα ρεκόρ στα λιμάνια μεταφοράς εμπορευμάτων. Οι καθυστερήσεις που σχετίζονται με την πανδημία επιδείνωσαν άλλα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως η απόφραξη της διώρυγας του Σουέζ ή η παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών μετά το κλείσιμο εργοστασίων στην Ταϊβάν, την Ιαπωνία και το Τέξας λόγω καιρικών φαινομένων και πυρκαγιών.

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση Euler Hermes Global Trade Report, η πανδημία Covid-19 πιθανότατα θα οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα διακοπής της εφοδιαστικής αλυσίδας στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, αν και οι αναντιστοιχίες στην παγκόσμια ζήτηση και προσφορά και στις δυνατότητες μεταφοράς εμπορευμάτων αναμένεται τελικά να μειωθούν, χωρίς περαιτέρω απροσδόκητες εξελίξεις.

Η ευαισθητοποίηση γύρω από τους κινδύνους διακοπής επιχειρησιακής δραστηριότητας γίνεται ένα σημαντικό στρατηγικό ζήτημα για τις εταιρείες. «Υπάρχει μια αυξανόμενη προθυμία μεταξύ των ανώτατων στελεχών να φέρουν μεγαλύτερη διαφάνεια στις αλυσίδες εφοδιασμού με οργανισμούς που επενδύουν σε εργαλεία και εργάζονται με δεδομένα, για να κατανοήσουν καλύτερα τους κινδύνους και να δημιουργήσουν αποθέματα, πλεονάσματα και σχέδια έκτακτης ανάγκης για την επιχειρησιακή συνέχεια», λέει ο κ. Maarten van der Zwaag, Global Επικεφαλής του Property Risk Consulting στην AGCS.

Οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση πανδημίας βελτιώνονται

Το ξέσπασμα της πανδημίας παραμένει μια σημαντική ανησυχία για τις εταιρείες, αλλά πέφτει από τη δεύτερη στην τέταρτη θέση (η έρευνα πραγματοποιήθηκε πριν την εμφάνιση της παραλλαγής Omicron). Ενώ η κρίση του Covid-19 συνεχίζει να επισκιάζει τις οικονομικές προοπτικές σε πολλούς κλάδους, οι επιχειρήσεις αισθάνονται ότι έχουν προσαρμοστεί καλά. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (80%) πιστεύει ότι είναι επαρκώς ή καλά προετοιμασμένη για ένα μελλοντικό περιστατικό. Η βελτίωση της διαχείρισης της επιχειρησιακής συνέχειας είναι το κύριο μέτρο που λαμβάνουν οι εταιρείες για να γίνουν πιο ανθεκτικές.

Οι επιχειρήσεις γίνονται πιο ανθεκτικές στις καιρικές συνθήκες

Η άνοδος των Φυσικών Καταστροφών και της Κλιματικής Αλλαγής στην τρίτη και έκτη θέση, αντίστοιχα, είναι χαρακτηριστική, με τις δύο ανοδικές τάσεις να συνδέονται στενά. Τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι η συχνότητα και η σοβαρότητα των καιρικών φαινομένων αυξάνονται λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Για το 2021, οι παγκόσμιες ασφαλισμένες απώλειες καταστροφών ξεπέρασαν κατά πολύ τα 100 δις δολάρια – το τέταρτο υψηλότερο έτος που έχει καταγραφεί. Στα παραδείγματα περιλαμβάνονται η χειμερινή καταιγίδα Uri στο Τέξας, το μετεωρολογικό σύστημα χαμηλής πίεσης Bernd, που προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες στη Γερμανία και τις χώρες του Μπενελούξ, οι ισχυρές πλημμύρες στο Zhengzhou της Κίνας και οι καύσωνες και πυρκαγιές στον Καναδά και την Καλιφόρνια.

Οι ερωτηθέντες στο Allianz Risk Barometer ανησυχούν περισσότερο για τα καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή που προκαλούν ζημιά στην εταιρική περιουσία (57%), ακολουθούμενα από το BI και τον αντίκτυπο της εφοδιαστικής αλυσίδας (41%). Ωστόσο, ανησυχούν επίσης για τη διαχείριση της μετάβασης των επιχειρήσεών τους σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα (36%), την εκπλήρωση πολύπλοκων κανονισμών και απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων και την αποφυγή πιθανών κινδύνων δικαστικής διαμάχης λόγω μη επαρκούς δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (34%).

«Η πίεση στις επιχειρήσεις να δράσουν για την κλιματική αλλαγή έχει αυξηθεί αισθητά τον τελευταίο χρόνο, με αυξανόμενη εστίαση στην εκπομπή μηδενικών ρύπων», παρατηρεί η κα Line Hestvik, Chief Sustainability Officer της Allianz SE. «Υπάρχει μια σαφής τάση για τις εταιρείες να μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τη λειτουργία τους ή να εξερευνούν επιχειρηματικές ευκαιρίες για φιλικές προς το κλίμα τεχνολογίες και βιώσιμα προϊόντα. Τα επόμενα χρόνια, πολλοί υπεύθυνοι λήψης εταιρικών αποφάσεων θα εξετάσουν ακόμη πιο προσεκτικά τον αντίκτυπο των κλιματικών κινδύνων στην αλυσίδα αξίας τους και θα λάβουν τις κατάλληλες προφυλάξεις. Πολλές εταιρείες αναπτύσσουν ειδικές ικανότητες σχετικά με τον μετριασμό του κλιματικού κινδύνου, φέρνοντας σε επαφή εμπειρογνώμονες τόσο στη διαχείριση κινδύνου όσο και στη βιωσιμότητα».

Οι επιχειρήσεις πρέπει επίσης να γίνουν πιο ανθεκτικές στις καιρικές συνθήκες έναντι ακραίων γεγονότων, όπως οι τυφώνες ή οι πλημμύρες. «Προηγούμενα γεγονότα που συμβαίνουν μια φορά τον αιώνα μπορεί κάλλιστα να συμβαίνουν πιο συχνά στο μέλλον και επίσης σε περιοχές που θεωρούνταν “ασφαλείς” στο παρελθόν. Τόσο τα κτήρια όσο και ο σχεδιασμός της επιχειρησιακής συνέχειας πρέπει να γίνουν πιο εύρωστα ως απάντηση», επισημαίνει ο κ. van der Zwaag.

Άλλοι αυξανόμενοι και πτωτικοί κίνδυνοι στο φετινό Allianz Risk Barometer

• Η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού (13%) είναι μια νέα είσοδος στους 10 κορυφαίους κινδύνους στο νούμερο εννέα. Η προσέλκυση και η διατήρηση εργαζομένων σπάνια ήταν πιο απαιτητική. Οι ερωτηθέντες το κατατάσσουν ως τον πέμπτο κορυφαίο κίνδυνο στους τομείς της μηχανικής, των κατασκευών, των ακινήτων, των δημόσιων υπηρεσιών και της υγειονομικής περίθαλψης και ως τον κορυφαίο κίνδυνο για τις μεταφορές.
• Οι αλλαγές στη νομοθεσία και τους κανονισμούς παραμένουν στην πέμπτη θέση (19%). Οι εξέχουσες ρυθμιστικές πρωτοβουλίες για τα ραντάρ των εταιρειών το 2022 περιλαμβάνουν αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές που στοχεύουν στη μεγάλη τεχνολογία, καθώς και πρωτοβουλίες βιωσιμότητας με το σύστημα ταξινόμησης της ΕΕ.
• Η πυρκαγιά και η έκρηξη (17%) είναι ένας διαρκής κίνδυνος για τις εταιρείες, καταλαμβάνοντας την έβδομη θέση όπως στην περσινή έρευνα, ενώ οι εξελίξεις στις αγορές (15%) πέφτουν από την τέταρτη στην όγδοη θέση σε ετήσια βάση και οι μακροοικονομικές εξελίξεις (11%) από την όγδοη στη 10η.